همبستگی: پناهجویان ایرانی در ترکیه با مشکلات زیادی روبرو هستند. ارزیابی شما از این وضعیت چه میباشد و تفاوت مشکلات پناهجویان در ترکیه با سایر کشورها چیست و اساسا چکار باید کرد؟
عبدالله اسدی: اجازه بدهید اول یک نگاه کلی به وضعیت آنها داشته باشیم تا در مورد کارهایی که لازم است صورت بگیرد صحبت بیشتری بکنیم. پناهجویان ایرانی تنها در ترکیه متمرکز نیستند بلکه در نقاط مختلف دنیا پخش شده اند. از هند و پاکستان تا مالزی و کره جنوبی و ژاپن تا بلغارستان و تاجیکستان و کشورهای منطقه خلیج فارس و سایر نقاط دنیا، این پناهجویان با فدراسیون و دیگر نهادها و بسیاری از رسانه ها تماس گرفته و تقاضای کمک و راهنمایی میکنند. اما بزرگترین و مهمترین مکان تمرکز پناهجویان ایرانی ترکیه است چرا که ترکیه به نسبت سایر کشورهای منطقه محل مناسبتری برای دسترسی به اروپای مرکزی است. مهمترین دلیل آن این است که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در آنکارا و شهر مرزی وان، دفتر رسیدگی به امور پناهندگی دارد و پناهجویانی که وارد ترکیه میشوند از این سازمان تقاضای پناهندگی میکنند.
همبستگی: شما در نشریه همبستگی شماره ۲۶ روایت روشنی از وضعیت پناهجویان در ترکیه داده بودید ولی من مایلم در این شماره از نشریه نیز در مورد ترکیه بیشتر توضیح دهید. اکنون صحبت از این است که در حدود ۵۰۰۰ پناهجوی ایرانی در ترکیه بسر میبرند با توجه به شرایط عمومی و عدم تمایل به پذیرش پناهجویان هم از جانب کمیساریای عالی پناهندگان سازمان و هم دولتهای اروپایی آیا واقعا این پناهجویان شانسی برای انتقال به کشور سوم دارند؟
عبدالله اسدی: خیر همه این شانس را ندارند. بارها گفته ام بسیاری از آنها حتی هیچ وقت از جانب این کمیساریا بعنوان پناهنده پدیرفته نمیشوند چه برسد به اینکه به کشور سوم انتقال یابند. UN ترکیه علاوه بر سیاست سختگیرانه ای که در جهت پذیرش پناهندگان در پیش گرفته است، نیروی کافی و بودجه کافی برای رسیدگی سریعتر به امور پناهندگان اختصاص نمیدهد. اگر قبلا و در سالهای گذشته پناهندگان بعد از ۴۵ روز مصاحبه مالی می شدند و هنگام پذیرش بعنوان پناهنده، مانند سهمیه کشورهای مختلف در نظر گرفته میشدند امروز این روال بسیار تغییر کرده است. به بسیاری از پناهجویان هیچ هزینه ای تعلق نمیگیرد و زمان انتظار برای مصاحبه بسیار طولانی است. اگر در سالهای گذشته همواره هیأتی از جانب کشورهای پناهنده پذیر برای مصاحبه با پناهجویان ایرانی و انتقال آنها به کشورهای خود به ترکیه در رفت و آمد بودند ولی امروز اینکار از جانب هیچکدام از آنها در آن ابعاد صورت نمیگیرد. اگر قبلا امکان سازماندهی اعتراضاتی در مقابل UN وجود داشت، امروز این موضوع از سوی پلیس ترکیه کاملا ممنوع اعلام شده است. از طرف دیگر بیکاری و شرایط دشوار اقتصادی، زندگی بسیاری از پناهجویان را مختل کرده است. نکته قابل توجه این است که در گذشته این امکان وجود داشت که پناهجویان کیسی را که به کمیساریای عالی پناهندگان میگفتند، لازم نبود که همان را به پلیس نیز بگویند اما اکنون قانونا هر آنچه که لازم است به UN بگویند باید به پلیس نیز همان را بگویند در صورتی که پلیس ترکیه خود به هیچ مقرراتی پایبند نیست و پناهجویان از نظر حفظ اسرار هم امنیت ندارند. بعلاوه اگر در گذشته پناهجویان پول آب و گل ( یا همان حق خاک) نمیدادند اما امروز آنها هزینه سنگینی بابت حق آب و گل به دولت ترکیه پرداخت میکنند. بدرفتاری و حتک حرمت از سوی پلیس ترکیه به پناهجویان در سطح بالایی وجود دارد. بازداشتهای بی رویه و طولانی مدت، جریمه های سنگین و دست درازی به حریم خصوصی افراد یک مشکل دائمی پناهجویان در ترکیه است.
همبستگی: نقش فدراسیون را در بهبود روند زندگی پناهجویان در ترکیه را چگونه ارزیابی میکنید؟
عبدالله اسدی: فدراسیون در طول ۲۰ سال گذشته نقش بسیار تاریخی و کارسازی در روند زندگی پناهجویان در ترکیه ایفا کرده است. زمانی بود که فدراسیون در ترکیه قدرت بسیج داشت و ظرف مهمی برای متحد کردن پناهجویان بود و مانع دیپورتهای بسیاری به ایران شد. در سال ۱۹۹۲ مانع دیپورت دسته جمعی دو کاروان از پناهجویان به ایران گردید و دهها سازمان و نهاد انساندوست را علیه دولت ترکیه بسیج کرد و دیپورت ۱۰۶ نفر را در مرز ایران متوقف نمود و همه آنها را به شهر آنکارا بازگرداند. در تابستان سال ۱۹۹۲ نیز به ۱۱۰ فعال سیاسی اپوزیسیون ایران که از طریق عراق به ترکیه آمده بودند پاسخ رد داده و حاضر به پذیرش آنها نبودند طی یک کمپین گسترده، پذیرش همه آنها را به کمیساریای عالی پناهندگان تحمیل کرد و در یک تظاهرات و طی مذاکره ای همزمان، لیست قبولی ۱۰۵ نفر از آنها را در اختیار هیأت مذاکره کننده فدراسیون قرار دادند.
اینها فقط دو نمونه برجسته از کار فدراسیون در ترکیه بود. آخرین نمونه آزادی خانم نگار عزیز مرادی، رضا پرتوی و ۸ نفر دیگر از دیپورت سنتر ترکیه در طول ۵ ماه اخیر بود. کمپینهای وسیع علیه دولت ترکیه و بی توجهی UN، مذاکرات و نشستهای پی در پی با مسئولین این سازمان، نوشتن تأئیدیه های بسیار در طول تأسیس فدراسیون برای پناهجویان گیر افتاده در ترکیه و شکایتهای زیاد از دولت ترکیه به دادگاه حقوق بشر اروپا، ترکیبی از فعالیتهای همیشگی فدراسیون در کشور ترکیه بوده است. ولی این فعالیتها بدلیل موقت بودن پناهجویان در ترکیه و انتقال فعالین به کشورهای سوم همیشه افت و خیز داشته است.
همبستگی: اکنون چکار باید کرد و چگونه میشود به پناهندگان در ترکیه کمک نمود؟
عبدالله اسدی: به نظر من برای تغییر در زندگی پناهجویان در ترکیه و هند و پاکستان کارهای زیادی می توان کرد. اما اساسی ترین این کارها از سوی پناهجویان است. خود پناهجویان باید به حرکت در آیند و در هر شهری که هستند جمع شوند با هم جلسه بگیرند، هم نظری کنند و از فعالیتهای مشترک و سرنوشت مشترک خود سخن بگویند و چاره اندیشی کنند. در هر شهری که هستند دو نفر از فعالترین و دلسوزترین افراد را در میان خود بعنوان نماینده انتخاب کرده تا موقعیت مالی و اداری و وضعیت پرونده هر کدام را در محل مورد بررسی قرار دهند و در صورت نیاز به آنها کمک کنند. برای کمک به افراد به سازمان صلیب سرخ، دفتر یونیسف، حقوق بشر ترکیه، اتحادیه های کارگری، احزاب چپ و نهادهای بشر دوست مراجعه کنند و از آنها تقاضای کمک نمایند. این کارهها بسیار عملی است به شرطی که این موضوع را پیگیرانه دنبال و آن را به یک روش سنت دار و جا افتاده تبدیل کنند.
هر دو هفته یکبار جلسه بگیرند و بر کار نمایندگان خود و میزان پیشرفت کار نظارت کنند. این نمایندگان میتوانند با دیگر نمایندگان در شهرهای مختلف ترکیه در ارتباط قرار گیرند و از این طریق میتوان به پناهجویانی که دچار فلج اقتصادی میشوند کمک کرد و از تنهایی و شرایط سخت زندگی آنها را نجات داد و بر کمکهایی که از خارج و داخل ترکیه میشود دخالت و نظارت عادلانه داشت. هم اکنون در میان ایرانیان در امریکا و بسیاری جاههای دیگر نهادهای کمک رسانی به پناهجویان در ترکیه تأسیس شده و یا در حال تأسیس است. باید این کمکها از جانب هر نهادی که باشد چه پول نقد باشد یا خدمات پزشکی به طور عادلانه توزیع و مورد استفاده قرار گیرد.
ایجاد همبستگی و دلسوزی و احساس مسئولیت در قبال هم در میان پناهجویان ایرانی در ترکیه باید به یک امر عاجل، انسانی وهم سرنوشتی تبدیل شود. باید سعی کنند تا آنجا که ممکن است با رسانه های داخلی و خارجی و سازمانها و نهادهای ایرانی و غیر ایرانی تماس بگیرند و از آنها طلب کمک نمایند.
همبستگی: در مورد پذیرش بیشتر آنها از جانب کمسیاریای عالی پناهندگان سازمان ملل چه کار باید کرد؟
عبدالله اسدی: فدراسیون در این مورد کمپینی را شروع کرده است خطاب این کمپین به دولتهای اروپائی و کمسیاریای پناهندگان است. قبلا هم طی نامه ای با جزئیات بیشتری هم سازمان ملل و هم دولت ها را متوجه شرایط جدید پناهجویان ایرانی کرده ایم.
در این رابطه با بسیاری از دولتهای اروپائی در مورد شرایط سخت پناهجویان ایرانی در ترکیه نشستهایی را سازمان میدهیم و به آنها نامه ارسال خواهیم کرد و با بسیاری از سازمانها و نهادهای مدافع حقوق بشر تماس خواهیم گرفت و از آنها میخواهیم که به پناهجویان ایرانی توجه ویژه ای نمایند.
مسلما یک بخش از کارها و فکوس این کمپین روی سازمانها ونهادهای بشر دوست در ترکیه هم هست. بخش دیگری از تلاش فدراسیون این است توجه ایرانیان خارج از کشور و حمایت آنها از پناهجویان در ترکیه جلب کند. در مجموع تلاش ما این است که توجه ها را به ترکیه جلب کنیم تا به طور همه جانبه ای از پناهجویان ایرانی در آن کشور حمایت گرم و صمیمانه ای از سراسر جهان صورت بگیرد و آنها را در حلقه محبت انسانی خود قرار دهند. بیانیه این کمپین به زودی صادر خواهد شد.