هیچ سند و مدرکی مبنی بر اینکه کشورهای امضاکننده کنوانسیون ژنو، پناهجویان چپ و کمونیست را نمیپذیرند وجود ندارد. نه دولتهای غربی و نه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل ازنظر حقوقی این اجازه را ندارند که یکی از معیارهای مهم و به رسمیت شناختهشده خود را رسماً زیر سؤال ببرند. بعلاوه از طریق هیچ منبع رسمی، خبری مبنی بر اینکه افرادی که باور به کمونیسم و عضویت در احزاب چپ و کمونیستی دارند از سوی کشورهای غربی بهعنوان سهمیه پذیرفته نمیشوند منتشرنشده است؛ بنابراین چنین خبری هیچ پایه و اساسی ندارد.
هفته گذشته یک نفر از پناهجویان ایرانی در ترکیه با نگرانی به دفتر فدراسیون سراسری پناهندگان ایرانی اطلاع داد که برای رسیدگی به پرونده خود و تعیین کشور، به دفتر کمیساریای عالی پناهندگان در آنکارا تلفن کرده و به گفته او کارمند دفتر این سازمان در پاسخ به وی گفته است که هیچ کشوری حاضر به پذیرش پناهجویان کمونیست بهعنوان سهمیه نیست. این موضوع در سطح فیسبوک هم انعکاس یافت و نگرانیهای زیادی را در میان تعدادی از پناهجویان در ترکیه دامن زد. درست دو روز پس از پخش این خبر اتحادیه اروپا اعلام کرد که در سال جاری ۲۰ هزار پناهجو از میان سهمیه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل را میپذیرد. اگرچه اتحادیه اروپا با جزئیات توضیح نداده که این سهمیهها مربوط به چه کشورهایی هستند ولی بدون شک شمار زیادی از آنها از پناهجویان ایرانی چپ و کمونیست و غیر کمونیست در ترکیه خواهد بود.
این برداشتها بهویژه در پایان جنگ سرد نیز وجود داشت ولی در عمل ما شاهد چنین تصمیماتی از جانب هیچکدام از دولتهای امضاء کننده کنوانسیون ژنو، مصوب ۱۹۵۱ و پروتکل ۱۹۶۷ نبودهایم. در طول ۲۷ سال گذشته تا به امروز ما شاهد پذیرش هزاران پناهجوی ایرانی از سوی دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در ترکیه و پسازآن از سوی کشورهای امضاء کننده سند مبانی پذیرش پناهندگی هستیم. بخش بسیار بزرگی از آنها به دلیل عضویت و فعالیتشان در صفوف احزاب چپ و کمونیست پذیرفتهشده و هماکنون در کانادا و استرالیا و کشورهای اروپایی زندگی میکنند. این روند همچنان ادامه دارد.
اتفاقاً شرایط برای پذیرش پناهجویان چپ و کمونیست ایرانی بیش از هر معیار و دلایل دیگری در کشورهای غربی همچنان فراهم است و هیچکدام چنین تصمیمی را اعلام نکردهاند. تاریخ تصویب کنوانسیون ژنو اساساً با خواست کشورهای غربی صورت گرفت تا اینکه در آن زمان تعهدشان را به شرایط پناهندگان اعلام نمایند. اینکه در شرایط فعلی بعضی از همین کشورها کمتر پناهجو میپذیرند و شرایط را برای افراد متقاضی پناهندگی سختتر کردهاند؛ فقط به پناهجویان کمونیست محدود نمیشود. در مالزی و اندونزی هم بسیاری از پناهجویان ایرانی کیس و دلایل مسیحیت مطرح کردهاند و بسیاری از آنها نهتنها از سوی کشورهای غربی پذیرفته نمیشوند بلکه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل نیز دلایل بسیاری از آنها را رد کرده است. هیچ دولت و هیچ نهاد پناهندهپذیری، نه چنین تصمیمی را در مورد دلایل مسیحیت اتخاذ کرده و نه تبصرهای در این مورد صادر کرده است. بنابراین اگر محدودیتی وجود دارد که بسیار هم زیاد و غیرقابلتوصیف است، برای همه یکسان است. اکنون پس از گذشت سالها از تصویب کنوانسیون ژنو هنوز پذیرش پناهجویان بر پایه همان معیارها صورت میگیرد.
اظهارنظر یک نفر از طریق تلفن در پاسخ به یک متقاضی پناهندگی نمیتواند هیچ سندیت و رسمیتی در این مورد داشته باشد. روزانه دهها شایعه و تعابیر گوناگون در مورد مسائل پناهندگی پخش میشود بدون اینکه سندیت داشته باشد. هنوز نژاد، ملیت، مذهب و عضویت در یک سازمان و دارا بودن عقیده سیاسی خاص، مستقل از اینکه فرد متقاضی کمونیست باشد یا نباشد مبنای اصلی پذیرش پناهجویان در ترکیه و کشورهای امضاکننده کنوانسیون ژنو است.
۱۹ ماه مه ۲۰۱۵