قبرس در میان کشورهایی که ایرانیان در آن پناه می‌جویند، رتبه چهارم را دارد. هزاران ایرانی در قبرس تقاضای پناهندگی کرده‌اند که برخی از آنان ماهها بلاتکلیف در بازداشتگاه بسر می‌برند. قبرس، یونان و ترکیه برای اکثر پناهجویان ایرانی به هنگام فرار یا خروج‌‌شان از ایران مقصد نهائی نبوده‌اند، بلکه بیشتر به مثابه کشورهای ترانزیت محسوب می‌شده‌اند. با وجود این، بسیاری از ایرانیان پس از ورود به این کشورها درخواست پناهندگی می‌دهند.
ابوالفضل عبدی، یکی از فعالان مدنی در عرصه امور پناهندگان در قبرس، در گفتگو با دویچه‌وله می‌گوید، در طول سال‌های اخیر حقوق پناهجویان ایرانی مقیم قبرس نادیده گرفته شده و ایرانیان از ترس اخراج شدن از این کشور مجبور به انجام مشاغل طاقت‌فرسائی بوده‌اند.
بی‌پناهی و بیگاری پناهجویان ایرانی در قبرس
ابوالفضل عبدی درباره‌ی وضعیت پناهجویان ایرانی در قبرس چنین می‌گوید: “وضعیت طوری است که پناهجویان مجبور می‌شوند کارهای غیرقانونی انجام دهند. از سوی دیگر، قبرس از نظر بیکاری کمترین درصد را دراتحادیه‌ی اروپا دارد و امکان اشتغال غیرقانونی نیز در این کشور فراهم است. اگر مامورین دولتی متوجه‌ی کار غیرقانونی پناهجویان شوند، هم برای پناهجویان و هم برای کارفرمایان مشکل فراهم می‌شود. ولی چون نیاز به کارگر هست، کسی اشکال‌تراشی نمی‌کند و پناهجویان هم اموراتشان را از این طریق می‌گذرانند.”
استرداد پناهجویان ایرانی
ابوالفضل عبدی که چند سالی است مقیم قبرس است و با مسائل و مشکلات پناهجویان آشناست، در ادامه‌ی صحبت‌هایش با دویچه وله می‌گوید: “قبرس یک کشور اروپائی است، ولی هرگز آن استانداردهای لازم به لحاظ قانونی و تسهیلاتی را که برای یک انسان پناهجو در اکثر کشورهای اروپائی هست، ندارد. در اینجا پناهجویان از حقوق ابتدائی هم برخوردار نیستند و حتی پناهندگان پذیرفته شده هم شهروندان درجه‌ی دوم قبرس به حساب می‌آیند.”
ابوالفضل عبدی درباره‌ی خطر استرداد پناهجویان ایرانی در قبرس نیز هشدار می‌دهد و تصدیق می‌کند که تابحال بارها پناهجویان بازگردانده شده‌اند.او به این هم اشاره می‌کند که این مسئله اعتراض ایرانیان مقیم قبرس را برانگیخته، بارها باعث اعتصاب پناهجویان شده و حتی عده‌ای از پناهجویان تهدید به خودسوزی کرده‌اند.
پناهجویان سرنوشت تلخ خود را شرح می‌دهند
غلامرضا تبریزی که ۵۱ سال دارد، یکی از پناهجویان ایرانی است که حدود ۳ سال در “کمپ پناهندگی” زندگی کرده وپس از آن به یکی از بازداشتگاه‌های نیکوزیا انتقال یافته است. وی درگفتگو با دویچه‌وله اطلاع می‌دهد که در طول ۹ ماهی که در بازداشتگاه بسرمی‌برد، تابحال دوبار اعتصاب کرده است.
دوستان تبریزی به دویچه وله اطلاع دادند که او ” دو یا سه بار از حال رفته و ماموران متوجه شده و او را با آمبولانس به بیمارستان برده‌اند و آنگاه او دوباره به سلول خود بازگردانده شده است.”
اکبر راستگو یکی دیگر از پناهجویان ایرانی است که در بازداشتگاه “بلوک۱۰” در نزدیکی “زندان بزرگ” در پایتخت قبرس بسر می‌برد. وی نیز برای دویچه وله از محکومیت زندان و انتقال به بازداشتگاه پناهندگان می‌گوید. راستگو پس از دستگیری در فرودگاه در دادگاه محاکمه و به یکماه حبس محکوم می‌شود. پس از یک ماه که وی اعلام پناهندگی می‌کند، به بازداشتگاهی در نزدیکی همان زندان انتقال می‌یابد. وی اخیرا و پس از ۷ ماه بلاتکلیفی در این بازداشتگاه، آزاد شده است.
مامورین بازداشتگاه اذیت می‌کنند
اکبر راستگو از بدرفتاری مامورین قبرسی سخن می‌گوید که “در شرایط غیر انسانی و ناعادلانه پناهجویان را به کشورشان برمی‌گردانند”. وی می‌افزاید: “ما کسانی را با چشم خود دیدیم که به آنها آمپول زده بودند و پناهجو فقط می‌توانست راه برود. او را یکراست به فرودگاه می‌بردند و در هواپیما می‌نشانند.”
قبرس بنظر راستگو، علیرغم اینکه در اتحادیه‌ی اروپا واقع شده، قوانین این اتحادیه را رعایت نمی‌کند. پناهجویان شکایت دارند که به لحاظ بهداشتی و مسکن نیز در وضعیت بدی قرار دارند. آقای راستگو جریان روزانه‌ی بازداشتگاه را نیز چنین شرح می‌دهد: “ما در بازداشتگاه روزی حدود یکساعت هواخوری داریم. برخی از روزها مامورین به ما فقط نیم ساعت اجازه هواخوری می‌دهند. غدای ما لوبیاست و مامورین می‌گویند، وقتی شما به اندازه‌ی یک استخر لوبیا خورده باشید از اینجا بیرون خواهید رفت.”
راستگو همچنین می‌گوید: “من به دلیل موقعیت امنیتی و فعال بودن مامورین اطلاعاتی ایران در ترکیه به قبرس که عضو اتحادیه اروپاست پناهنده شدم”.
یک پناهجوی قدیمی از سرنوشت خود می‌گوید
در میان پناهجویان ایرانی در قبرس، آقای قاسم نفکری با وجود بیش از ۱۰ سال پناهجوئی هنوز هم بلاتکلیف است.
نفکری در مورد وضعیت کنونی خود می‌گوید: “ما اجازه‌ی کار یا تحصیل نداشتیم. یک روز کار می‌کردیم و یک روز دیگر کار نمی‌کردیم و به همین نحو زندگی خود را می‌گذراندیم.” قاسم نفکری هنوز هم در بازداشتگاه بلوک ۱۰ محبوس است.
پناهجویان پس از دوره‌ی اعتراض‌های “جنبش سبز”
آقای مرتضی بدیعی‌پور که ایران را بعد از وقایع “جنبش سبز” ترک کرده، در بازداشتگاه بلوک ۱۰ متعلق به وزارت کشور قبرس، واقع در نیکوزیا نگاهداری می‌شد. وی که ۲۱ سال دارد به دویچه وله می‌گوید، در بازداشتگاه مرکزی ۱۸ نفر پناهجوی ایرانی هستند. کسانی هستند که بیشتر از ۱۳ سال اقامت در قبرس بدلیل پاسخ منفی به درخواست پناهندگی‌شان و حضور غیرقانونی به بازداشتگاه انتقال یافته‌اند.
اعتراض پناهجویان به حضور سفیر
بنابه گفته‌ی پناهجویان ایرانی در مصاحبه با دویچه‌وله، سفیر ایران در قبرس «برای رسیدگی به امور کنسولی ایرانیان» به بلوک ۱۰مراجعه کرده، اما این اقدام او با مخالفت پناهجویان مواجه شده است. پناهجویان با نوشتن نامه‌ای به این ملاقات اعتراض کرده‌اند.
در پی آن سفیر نیز با نوشتن نامه‌ای برای پناهجویان آنجا را ترک کرده است. بنابه گفته‌ی این پناهجویان، سفیر ایران در قبرس در نامه‌ی خود تاکید کرده است که «مقامات قبرسی درباره‌ی وضعیت پناهجویان ایرانی مذاکره کرده‌اند و می‌کنند». این مسئله بقول این پناهندگان موجب نگرانی آنان شده است.
آرزوهای برباد رفته پناهجویان
ابوالفضل عبدی، که تجربه ۶ سال اقامت در قبرس را دارد و به امور پناهندگان این کشور آگاه است، به دویچه وله می‌گوید: “جمعیت قبرس حدود ۷۵۰ هزار نفر است که بیش از ۱۵۰ هزار نفر آنان به عنوان پناهجو، دانشجو یا کارگر خارجی زندگی می‌کنند. حدود ۶ هزار ایرانی نیز هستند که بیش از ۹۰ درصد آنها اعلام پناهجویی کرده‌اند”.
پناهجویان ایرانی در قبرس که با دویچه وله صحبت کردند، گفتند که به دلیل فشار وسرکوب سیاسی در ایران مجبور به ترک وطن خود شده‌اند.
سرنوشت آنان پس از پناهجویی در آن بخش از جزیره‌ی قبرس که از سال ۲۰۰۴ به عضویت اتحادیه‌ی اروپا درآمده، حکایت از مشقتی دارد که آنان در راه تلاش خود برای زندگی در کشوری با قانون، امنیت و زندگی‌ای بهتر متحمل می‌شوند.
منبع: سایت راریو دویچه وله
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: کیواندخت قهاری